Mae Teuluoedd yn Gyntaf yn brosiect a ariannir gan Lywodraeth Cymru i gyflawni gwell iechyd a lles, addysg a gwaith ar gyfer teuluoedd sy’n byw mewn tlodi. Gall awdurdodau lleol ddewis sut i wario’r arian yn eu hardal mewn ffordd a fydd yn gwneud y gwahaniaeth mwyaf yn lleol. Cyn i’r rhaglen ddechrau yn 2012 buom yn siarad â llawer o deuluoedd a ddywedodd wrthym eu bod eisiau cymorth ychwanegol ym meysydd arian a chyllid, iechyd meddwl ac emosiynol, cam-drin domestig a chymorth i ddod o hyd i waith. Yna edrychom ar ba gymorth oedd eisoes ar gael a defnyddio’r cyllid i lenwi unrhyw fylchau a welsom.
Beth sydd wedi newid?
Mae’r rhaglen Teuluoedd yn Gyntaf wedi gweithredu am dair blynedd ac rydym yn dechrau gweld tystiolaeth o’r gwahaniaeth y mae’n ei wneud i fywydau pobl. Gyda’r rhaglen i fod i ddod i ben ymhen dwy flynedd, rydym yn cynllunio rŵan i sicrhau bod y gwaith da hwn yn parhau yn y tymor hir. Rydym yn siarad â theuluoedd am yr hyn sydd wedi gweithio’n dda a’r hyn y gellid ei wella; cefnogi prosiectau i ddod o hyd i ffyrdd o barhau ar ôl diwedd y rhaglen; ac edrych ar ba wasanaethau y bydd eu hangen yn y dyfodol a sut i’w hariannu. Rydym yn gwneud llawer o’r gwaith hwn ar y cyd ag awdurdodau lleol eraill Gogledd Cymru sy’n ein helpu ni i wneud y gorau o’n hadnoddau a dod o hyd i feysydd lle mae’n well i ni gydweithio i ddarparu gwasanaethau. Rydym hefyd wedi cyfuno ein profiadau o gomisiynu Teuluoedd yn Gyntaf i mewn i ‘becyn cymorth’ rydym wedi rhannu ledled Cymru.
Pa wahaniaeth y mae wedi’i wneud?
Yn 2014-15 darparodd Teuluoedd yn Gyntaf gyngor am arian a helpodd deuluoedd ym Mwrdeistref Sirol Conwy i sicrhau dros £1.5 miliwn mewn budd-daliadau a chonsesiynau ychwanegol. Mae’r gwaith ar y cyd gydag awdurdodau lleol eraill i ba wasanaethau sydd eu hangen wedi arwain at gyd-gontractau ar gyfer gwasanaeth Gofalwyr Ifanc ac Eiriolaeth i Blant a Phobl Ifanc. Mae prosiectau Teuluoedd yn Gyntaf hefyd wedi helpu dros 5,000 o aelodau o’r teulu gan gynnwys cymorth i gael cyflogaeth, cyfleoedd chwarae, rhianta, cwnsela a chanoli teuluol, a phrosiectau i gefnogi plant ag anableddau. Mae teuluoedd sy’n cymryd rhan wedi rhoi adborth gwych am y gwahaniaeth y mae’r gefnogaeth wedi ei wneud ac mae’r data a rydym yn ei gasglu yn dangos gwelliant i deuluoedd sy’n cynnwys mwy o hyder, gwydnwch a gwell perthnasau a bywyd teuluol.