Mae gan Gyngor Bwrdeistref Sirol Conwy bartneriaeth gyda Conwy Connect for Learning Disabilities – dewiswyd prosiect Cynllunio ar gyfer y Dyfodol i fynd drwodd i’r rownd derfynol yng Ngwobrau Gofal Cymdeithasol 2015.

Mae’r Gwobrau, sy’n cael eu harwain gan Gyngor Gofal Cymru, yn dathlu arfer gorau – gan helpu gwneud y gweithlu’n fwy proffesiynol a thrawsnewid gofal cymdeithasol, blynyddoedd cynnar a gofal plant ar draws Cymru.

Ar y rhestr fer yn y categori gwasanaethau dan arweiniad ar y Dinesydd, roedd prosiect Cynllunio ar gyfer y Dyfodol Conwy yn canolbwyntio ar addysgu defnyddwyr gwasanaethau anabl sy’n byw yng nghartref y teulu gyda gofalwyr hŷn.

Mae pobl ag anabledd dysgu yn gynyddol yn byw ar ôl eu rhieni / gofalwyr, felly gall cynllunio ar gyfer y dyfodol, er bod hynny’n galed, gynnig tawelwch meddwl.  Pan ddechreuodd prosiect Conwy yn 2011, roedd tua 30 o ofalwyr unigol dros 65 oed yn gofalu am fab, merch neu rywun roeddent yn ei garu yng nghartref y teulu.

Nod y prosiect oedd dechrau cynllunio’n agored ar gyfer y dyfodol. Roedd gan rai teuluoedd syniadau clir iawn, ond nid oeddynt wedi rhannu syniadau gyda staff gofal cymdeithasol, ac roedd teuluoedd ar ben arall y sbectrwm nad oedd eisiau meddwl am y peth, gan ei fod yn fater mor anodd ei ystyried.  Roedd hefyd rhywfaint o ansicrwydd ynghylch lefel y ddealltwriaeth ymysg defnyddwyr gwasanaethau gydag anableddau dysgu a oedd yn byw gyda gofalwyr hŷn am yr hyn a fyddai’n digwydd pe na allent barhau i fyw yng nghartref y teulu.

Roedd gan y prosiect ddau grŵp gwahanol dan sylw, y rhieni / gofalwyr hŷn a’r oedolion gydag anabledd dysgu a oedd yn byw gyda nhw.  Y prif nod ar gyfer y ddau grŵp oedd rhannu gwybodaeth a darparu fforwm lle gallent rannu pryderon, gofyn cwestiynau a datblygu eu dealltwriaeth eu hunain o’r sefyllfa a gwneud eu cynlluniau eu hunain. Gobeithiwyd y byddai hyn wedyn yn rhoi mwy o dawelwch meddwl i’r rhieni / gofalwyr a’r person ag anabledd dysgu.

Sefydlwyd grŵp budd-ddeiliaid, yn cynnwys staff Conwy, aelodau Conwy Connect, rhieni/ gofalwyr a phobl ag anableddau dysgu. Cynhaliwyd digwyddiad cyntaf yn 2011 ar gyfer rhieni / gofalwyr. Ers hynny, mae Conwy wedi cynnal 4 digwyddiad blynyddol ‘Cynllunio Gyda’n Gilydd’ ar gyfer rhieni / gofalwyr a 4 digwyddiad ‘Allwedd i fy Nyfodol’ ar gyfer pobl ag anableddau dysgu. Mae defnyddwyr gwasanaeth sydd wedi symud ymlaen oddi wrth y teulu yn cyflwyno eu straeon eu hunain mewn ffilmiau byr, cyfweliadau ‘sioe sgwrsio’ a chyflwyniadau PowerPoint drwy luniau. Mae rhieni a gofalwyr yn gwneud yr un peth. Mae hyn yn aml iawn yn deimladwy a bob amser yn cael derbyniad da. Mae pobl sydd wedi bod yn awyddus iawn am y broses, yn teimlo eu bod yn cael eu calonogi gan deuluoedd eraill yn esbonio sut y bu pethau iddyn nhw.

Mae’r grŵp budd-ddeiliaid hefyd wedi cynhyrchu canllaw ‘Cynllunio ar gyfer y Dyfodol’. Caiff teuluoedd a’r person sy’n derbyn gofal eu hannog i lenwi’r adrannau y maent yn credu sy’n bwysig iddyn nhw. Gellir wedyn cadw hyn mewn lle diogel ar gyfer y dyfodol.

Credwyd o’r dechrau y byddai’r darn hwn o waith yn ‘llosgi’n araf’. Mae pobl ond yn barod i gynllunio pan fod yr amser yn iawn iddyn nhw. Efallai y byddant yn clywed gwybodaeth un flwyddyn am rywbeth ac nad yw’n berthnasol o gwbl iddynt hwy ond y bydd yn berthnasol erbyn y flwyddyn nesaf. Mae’r gynulleidfa hefyd yn newid, mae rhai pobl wedi dod bob blwyddyn ac eraill yn picio i mewn ac allan pan ei bod yn gyfleus iddyn nhw. Mewn gwirionedd, o 2104 ymlaen y dechreuodd nifer sylweddol yn fwy o gysylltiadau gan deuluoedd sydd am gwrdd â’r gwasanaethau cymdeithasol i siarad am gynlluniau i’r dyfodol a dyma’r pwynt roeddem wir am ei gyrraedd yn y lle cyntaf. Cydnabyddir ei bod yn cymryd amser i feithrin y berthynas sydd angen i ymgymryd â’r gwaith hwn.

Mae’r prosiect yn parhau i ddatblygu, mae bellach ar agor i bob oedran ac eleni llwyddodd Conwy Connect i dderbyn grant 3 blynedd gan Sefydliad Banc Lloyds i gyflogi Cydlynydd Cynllunio ar gyfer Gwasanaeth y Dyfodol a fydd yn Cefnogi unigolion ag anableddau dysgu a’u rhieni / gofalwyr i gynllunio ar gyfer a’u helpu wrth iddynt symud ymlaen i fyw’n annibynnol.

Fel rhan o fenter Ysgolion yr 21ain Ganrif, llwyddodd Conwy yn ei gais am arian grant i adeiladu ysgol newydd ar gyfer plant ag anghenion addysgu ychwanegol ar safle Ysgol y Gogarth. Rhoddodd hyn gyfle i’r Adran Addysg a Gwasanaethau Cymdeithasol ddarparu bloc preswyl newydd i blant a phobl ifanc ag anableddau yng Nghonwy. Mae’r prosiect wedi dwyn ynghyd dau wasanaeth – Llys Gogarth (darpariaeth addysg breswyl ar y safle i ddisgyblion sy’n mynd i Ysgol y Gogarth) a Tir Na Nog (Cartref Plant cofrestredig, sy’n darparu gwasanaeth seibiant i gynorthwyo teuluoedd).

Agorodd y gwasanaeth preswyl cyfun newydd ym mis Hydref ar gyfer plant rhwng 7 ac 19 oed. Mae gan y plant a’r bobl ifanc sy’n defnyddio’r gwasanaeth sbectrwm eang o anableddau corfforol ac anghenion dysgu ychwanegol yn amrywio o Anawsterau Dysgu Dwys a Lluosog (ADDLl) i Anawsterau Dysgu Cymedrol ( MLD) ac Anhwylder Sbectrwm Awtistig (ASD).

Mae yna nifer o fanteision i gyfuno’r ddau wasanaeth, ac un ohonynt yw gwneud y gorau o botensial yr adeilad newydd pwrpasol, gyda chyfleusterau arbenigol ar y safle gan gynnwys pwll hydrotherapi, ystafelloedd synhwyraidd rhyngweithiol, canolbwyntiau galwedigaethol, neuadd chwaraeon, lleoedd chwarae awyr agored a gynlluniwyd yn arbennig a Chanolfan Adnoddau Dysgu. Mae’r lleoliad yn Llandudno hefyd yn ganolog gyda mynediad hawdd i ystod o gyfleusterau cymunedol e.e. sinema, pwll nofio, siopau ac ati. Nid oes bellach angen cludo plant a fyddai’n arfer defnyddio Tir Na Nog o’r ysgol i uned allanol gryn bellter i ffwrdd ym Mae Cinmel. Mae’r gwasanaeth cyfun hefyd yn gweithredu 52 wythnos y flwyddyn (roedd uned breswyl Llys Gogarth ond yn arfer bod ar waith yn ystod y tymor ysgol yn unig).

Mae’r gwasanaeth cyfun hefyd yn caniatáu cydweithio amlasiantaethol agosach. Mae staff yn parhau i ddatblygu cysylltiadau agos gyda theuluoedd, Gwasanaethau Gofal Cymdeithasol Anabledd Conwy, Timau Diogelu, Lleferydd ac Iaith, Dadansoddwyr Ymddygiad Cymhwysol, Therapi Galwedigaethol a’r Gwasanaeth Anableddau Dysgu Plant a Phobl Ifanc (CALDS).

Mae’r gwasanaeth yn darparu amgylchedd gofalgar, strwythuredig a chartrefol, a gynlluniwyd i gwrdd ag anghenion pob unigolyn. Y nod cyffredinol yw creu’r amodau i bob plentyn a pherson ifanc lwyddo hyd eithaf eu potensial, i adeiladu gwytnwch personol a theuluol, i baratoi ar gyfer byw mor annibynnol â phosibl ac i gael bywyd llawn fel oedolion.